Transport wody w aplikacjach technicznych — chłodniczych, technologicznych, instalacjach grzewczych — wymaga stosowania odpowiednich węży, które sprostają wymaganiom pod względem temperatur, ciśnień, odporności chemicznej i mechanicznej. Błędny dobór węża może prowadzić do uszkodzeń, wycieków lub awarii całego systemu. Poniżej omówione zostaną najważniejsze aspekty wyboru, a także przykłady rozwiązań oferowanych przez firmę Fagumit.
1. Woda zimna, ciepła i woda technologiczna — różnice i wymagania
1.1 Woda zimna / woda chłodząca
- Zwykle temperatury poniżej ok. 40-50 °C (w zależności od procesu).
- Ciśnienia robocze mogą być umiarkowane, w zależności od instalacji.
- Wymagane: dobra elastyczność w warunkach niskiej temperatury, odporność na zjawiska kawitacyjne, odporność na korozję jeśli woda zawiera składniki agresywne.
1.2 Woda ciepła / gorąca woda
- Temperatury mogą sięgać 100 °C.
- Materiał węża musi być dopasowany do wyższej temperatury — niektóre materiały tracą właściwości mechaniczne w podwyższonym cieple.
- Ważna stabilność materiału przy cyklicznych zmianach temperatur, odporność na starzenie w podwyższonej temperaturze.
1.3 Woda technologiczna / woda procesowa
- Często woda technologiczna zawiera dodatki chemiczne (żrące, korozyjne, środki antykorozyjne, inhibitory, chlor itp.).
- W takich przypadkach materiał węża musi być dobrany pod kątem chemicznej kompatybilności, odporności na korozję, migrację składników z węża do medium oraz odwrotnie.
- Wymagany może być wąż z uszczelnieniami, powłokami lub wkładkami odpornymi chemicznie.
2. Kluczowe kryteria doboru węża do zastosowań technicznych i chłodniczych
Poniżej zestaw kryteriów, które należy rozważyć:
|
Kryterium |
Dlaczego to istotne |
Na co zwrócić uwagę / jakie parametry sprawdzić |
|
Materiał (mieszanka gumowa / elastomer / tworzywo sztuczne / guma techniczna) |
Materiał jest istotny w kontekście doboru węża do wskazanego medium |
EPDM, NBR, SBR, mieszanki gumowe, powłoki odporne na oleje, środowisko agresywne |
|
Wytrzymałość na ciśnienie robocze / udźwig |
Wąż musi bezpiecznie przenosić ciśnienie w systemie z zapasem bezpieczeństwa |
Ciśnienie robocze (PN), ciśnienie testowe, współczynnik bezpieczeństwa |
|
Odporność temperaturowa |
By uniknąć deformacji, utraty elastyczności czy pękania |
Zakres temperatur pracy – zarówno minimalna (mróz) jak i maksymalna (gorąco) |
|
Wzmocnienie (tekstylne / kord stalowy / oploty / spirala z drutu) |
Zapewnia kształt, siłę i ogranicza wydłużenie pod ciśnieniem |
Oploty tekstylne są stosowane w standardowych aplikacjach; do pracy na podciśnieniu dodatkowo spirala z drutu |
|
Odporność chemiczna / kompatybilność |
Woda technologiczna może zawierać środki chemiczne |
Producent powinien podać listę chemikalii sekurytyzujących lub materiałów kompatybilnych |
|
Odporność na środowisko zewnętrzne |
Promieniowanie UV, ozon, warunki atmosferyczne, ścieranie |
Zewnętrzna warstwa odporna na promieniowanie UV, ozon, warunki pogodowe |
|
Odporność na ścieranie, uderzenia, zmiany kształtu |
Węże eksploatowane bywają w trudnych warunkach mechanicznych |
Grubość ścianki, ochrona zewnętrzna, warstwy wzmacniające |
|
Pęknięcia, zmęczenie materiału, starzenie |
Cykl zmiennych temperatur i obciążeń może osłabić materiał |
Producent i specyfikacja muszą zawierać dane dotyczące trwałości, żywotności |
|
Złącza, końcówki, kompatybilność montażowa |
Nawet najlepszy wąż nie zda egzaminu, jeśli nie da się go prawidłowo podłączyć |
Dostosowanie średnic, typów końcówek, uszczelnień, systemów mocowania |
|
Certyfikaty i normy (np. EN, ISO) |
Pozwalają zweryfikować deklaracje producenta |
Norma dla pary: EN ISO 6134, normy krajowe, normy branżowe |
3. Norma dotycząca węży parowych i gorącej wody
Ponieważ często w instalacjach technicznych pojawia się para lub gorąca woda, warto zwrócić uwagę, że:
- Norma dotyczy węży gumowych do przesyłania pary wodnej.EN ISO 6134
- Norma rozróżnia Typ 1 (niskociśnieniowe, do ok. 6 bar) i Typ 2 (do wyższych ciśnień, np. 18 bar)
- Węże zgodne z tą normą mają m.in. wzmocnienie oplotem tekstylnym (dla niższych ciśnień) lub drutem stalowym (dla wyższych), warstwę zewnętrzną odporną na oleje (klasa B) lub nie (klasa A), mikroperforację zewnętrznej powłoki (aby uniknąć pęcherzy)
- Istotne: ciśnienie robocze maleje wraz ze wzrostem temperatury pary (im wyższa temperatura, tym mniejsze bezpieczne ciśnienie)
4. Oferta Fagumit jako przykład dobrych rozwiązań
Firma Fagumit produkuje różne klasy węży do wody i pary — poniżej zestawienie kilku serii oraz ich charakterystyki:
4.1 Węże z oferty Fagumit (segment woda i para)
Z oferty Fagumit dostępne są m.in.: HYDRO BASIC, HOT HYDRO, HYDRO PREMIUM, HYDRO SD, VAPOR 145, VAPOR 165.
- HYDRO BASIC – wielofunkcyjny elastyczny wąż do wody przemysłowej do temperatury ok. 100 °C i do pewnych lekkich chemikaliów.
- HOT HYDRO – przeznaczony do gorącej wody i lekkich chemikaliów.
- HYDRO PREMIUM – bardziej wydajna seria dla wody przemysłowej i lekkich chemikaliów.
- HYDRO SD – wąż ssawno-tłoczny (może pracować zarówno na ssaniu, jak i tłoczeniu) dla wody i lekkich chemikaliów, z dopuszczalnym podciśnieniem (do ~0,063 MPa / 0,08 MPa)
- VAPOR 145 i VAPOR 165 – węże do pary wodnej nasyconej w temperaturach odpowiednio ok. 143 °C i 165 °C (nasycona para)
4.2 Parametry techniczne typowe dla węży Fagumit
Na przykład wąż HYDRO BASIC (średnica 14 mm, ciśnienie pracy 0,6 MPa) przy temperaturze do 100 °C, z warstwą wewnętrzną EPDM/SBR i wzmocnieniem tekstylnym.
Z kolei w ofercie handlowej dostępny jest też wąż Fagumit AQUAR PRO (do wody i sprężonego powietrza) w wersji klasy C, odporny m.in. na oleje, z zakresem temperatur od –25 °C do +70 °C dla klasy C, oraz –40 °C do +70 °C dla klasy A.
4.3 Zalety i ograniczenia oferty Fagumit
Zalety:
- Szeroki wybór typów węży odpowiednich do różnych temperatur i zastosowań (woda zimna, gorąca, para)
- Możliwość wyboru wariantów ssawno-tłocznych (np. HYDRO SD)
- Węże parowe (VAPOR) do 143 °C / 165 °C dają możliwość zastosowania w instalacjach parowych
- Materiały gumowe stosowane z warstwą wewnętrzną i zewnętrzną odporne na czynniki atmosferyczne i zużycie mechaniczne
- Firma deklaruje odporność na chemikalia w ramach lekkich związków (choć użytkownik musi to weryfikować)
Ograniczenia / uwagi:
- Dla ekstremalnych temperatur (ponad 165 °C) lub wysokich ciśnień konieczne może być zastosowanie węży specjalistycznych (metalowych, kompozytowych).
- W przypadku agresywnych chemikaliów oferta Fagumit może być ograniczona (użytkownik musi zweryfikować kompatybilność chemiczną).
- Należy zwracać uwagę na spadki dopuszczalnego ciśnienia wraz ze wzrostem temperatury.
- W przypadku długości odcinków należy uwzględnić maksymalne długości produkcyjne (np. Fagumit podaje długości maksymalne dla niektórych średnic)
5. Praktyczne wskazówki przy doborze i eksploatacji
- Dokładna analiza warunków pracy – temperatura medium, ciśnienie, częstotliwość cykli, środowisko zewnętrzne, obecność chemikaliów.
- Dobór zapasu bezpieczeństwa – lepiej wybrać wąż z marginesem nad zapotrzebowanie nominalne, by uniknąć przeciążenia materiału.
- Uwzględnienie spadku ciśnienia przy wysokiej temperaturze – producenci często podają parametry dla 20–25 °C.
- Unikanie gwałtownych zagięć, skręceń i przeciążeń – instalować uchwyty i podpory, by minimalizować naprężenia.
- Właściwe złącza, uszczelnienia i systemy mocowania – nawet najlepszy wąż bez poprawnego połączenia zawiedzie.
- Regularne oględziny stanu węża – sprawdzanie pęknięć, ścierania, naciągnięć, deformacji, lokalnych przegrzań.
- Czyszczenie i konserwacja – w przypadku wody technologicznej z osadami lub chemikaliami, należy dbać, by wąż nie był zasiedlany przez substancje przyspieszające korozję.
- Zapasowe odcinki i plan wymiany – określić cykl wymiany węży, zwłaszcza w trudnych warunkach termicznych lub chemicznych.
